Advocaten van Nu - Werknemer of zzp’er? Deliveroo in de praktijk

Wanneer werknemer?

Deze recente Deliveroo uitspraak herinnert ons weer aan de problematiek rondom de vraag wanneer een arbeidskracht nu precies een werknemer is en wanneer een zelfstandige. De wet lijkt eenvoudig. Op basis daarvan is namelijk sprake van een arbeidsovereenkomst wanneer sprake is van arbeid, deze arbeid is verricht onder het gezag van een ander en er loon is ontvangen. In de praktijk blijkt vooral de vraag wanneer sprake is van arbeid en van gezag lastig te beantwoorden.

Relevante omstandigheden

Wetgeving die ons meer duidelijkheid zou moeten geven, is in de maak. Tot het zo ver is moeten we het echter doen met de rechtspraak, zoals onder andere de recente Deliveroo uitspraak. Uit de rechtspraak blijkt dat er als eerste een inventarisering plaats moet vinden van alle relevante omstandigheden. Relevante omstandigheden zijn onder andere:

welke werkzaamheden worden verricht en de duur van de werkzaamheden;
de manier waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
of de arbeidskracht zich mag laten vervangen door een ander;
hoe de overeenkomst / de tussen partijen gemaakte afspraken tot stand zijn gekomen;
de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
de hoogte van deze beloningen;
de vraag of degene die de werkzaamheden verricht een commercieel risico loopt;
de inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
gedraagt de arbeidskracht zich naar derden (in het economisch verkeer) als ondernemer of als werknemer (bijvoorbeeld bij het werven van nieuwe klanten, hoe wordt de arbeidskracht fiscaal behandeld, voor hoeveel verschillende opdrachtgevers wordt er gewerkt, hoe lang duren de werkzaamheden voor een specifieke opdrachtgever enz.).

Omstandigheden die wijzen op een arbeidsovereenkomst

De tweede stap is vervolgens de rechten en verplichtingen te leggen naast de wettelijke omschrijving. Er moet met andere woorden worden bekeken of uit de omstandigheden blijkt dat sprake is van arbeid, loon en gezag. Indicaties dat sprake is van een arbeidsovereenkomst zijn daarbij bijvoorbeeld:

de arbeidskracht is gebonden is aan de werktijden van de werkgever;
de arbeidskracht is verplicht de werkzaamheden persoonlijk te verrichten;
er worden structureel werkzaamheden verricht voor één opdrachtgever;
de arbeidskracht moet instructies opvolgen;
de arbeidskracht is niet ingeschreven in het handelsregister;
er wordt loonbelasting en sociale premies afgedragen;
de arbeidskracht moet de werkzaamheden persoonlijk verrichten en mag niemand anders sturen;
de arbeidskracht verricht werkzaamheden in een team van werknemers die allemaal hetzelfde werk verrichten voor dezelfde cliënten en op dezelfde wijze;

Indicaties die wijzen op een overeenkomst van opdracht

Indicaties dat sprake is van een zelfstandige zijn:

de arbeidskracht bepaalt zijn eigen werktijden;
de arbeidskracht mag iemand anders de werkzaamheden laten verrichten (mag zich laten vervangen);
de arbeidskracht verricht incidenteel werkzaamheden voor de opdrachtgever;
de arbeidskracht hoeft geen instructies op te volgen;
de arbeidskracht is in het handelsregister ingeschreven;
er wordt door de arbeidskracht gefactureerd en er wordt geen loonbelasting en geen sociale premies afgedragen;
de arbeidskracht verricht werkzaamheden die niets van doen hebben met de kern van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever. Denk aan de glazenwasser die de ramen lapt bij een advocatenkantoor.

Waar lijkt de samenwerking op basis van alle omstandigheden het meest op

Het is niet zo dat een van de geïnventariseerde omstandigheden doorslaggevend is. Alle omstandigheden moeten bij elkaar (in samenhang) worden bekeken. Met andere woorden; lijkt de overeenkomst op basis van alle omstandigheden het meest op een arbeidsovereenkomst of op een overeenkomst van opdracht. Dat niet één omstandigheid doorslaggevend is, blijkt nog maar eens duidelijk uit de Deliveroo uitspraak waarin de Hoge Raad oordeelde dat het enkele feit dat een arbeidskracht de vrijheid heeft al dan niet een opdracht te accepteren, niet direct betekent dat geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dit laatst overigens ook omdat deze vrijheid niet onverenigbaar is met de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst.

Feitelijke situatie doorslaggevend

Verder blijkt ook uit de Deliveroo uitspraak dat vooral de feitelijke situatie relevant is en niet zozeer dat wat partijen op papier hebben gezet. Zo was de Hoge Raad van mening dat de contractuele afspraak dat de bezorgers zich mochten laten vervangen van beperkte waarde was nu in de praktijk bleek dat de bezorgers daar geen aanleiding toe zien en er dus vrijwel geen gebruik van werd gemaakt.

Meer weten

Wil je meer weten over het werken met en als zzp-er? lees onze eerdere blog hierover.

Vragen?

Heb je vragen, aarzel niet om even contact met ons op te nemen, wij denken graag met je mee.